کوشوك يكي از روستاهاي بخش ساربوك از توابع شهرستان قصرقند، از زيباييهاي طبيعي و آثار تاريخي فراوان برخوردار است كه از جاذبه هاي توريستي منطقه محسوب ميشود و از طرف شمال به كوههاي اطراف و از طرف جنوب به روستاي بگ و از طرف مشرق به روستاي كند و گهجن و از طرف مغرب به روستاي لورياني و بعد از آن به ساربوك منتهي ميشود.
نام روستا
روستاي كوشوك داراي سابقه تاريخي طولاني است، كوشوك يا كوشك در لغت و اصطلاع به معني قصر و كاخ است و در سمت راست روستا به كوهستان منتهي ميشود و بر بالاي كوهستان كه در كنار جاده اصلي قرار دارد به گفته اهالي روستا و مشاهده آثار و پي و فونداسيون به جاماندهاش ، .نشان از قدمت كاخ و قصر ديرينه دارد
در شرق اين روستا، قبرستان قرار گرفته است كه قدمت تاريخي خيلي زيادي دارد. به گفته ريش سفيدان روستا، كسي از قدمت اين گورستانها اطلاعي ندارد كه سابقهاش به چه دورهاي از تاريخ .تعلق دارد، ولي قطعات سفالي مدفون كشف شده اين روستا قدمتي ٧٥٠ ساله دارند.
آب مورد استفاده از زمينهاي كشاورزي و باغها از قنات و كاريز كه در قسمت مشرق روستا قرار گرفته است، تامين ميشود و همچنين در سمت جنوب رودخانه كاجو قرار دارد كه از بارش .بارانهاي موسمي و فصلي پرآب ميشود و طغيان ميكند
براي تامين آب شرب شهرستان چابهار و منطقه دشتياري سد زيردان كه در منطقه دشتياري واقع است، احداث كردهاند. اين روستا در ناحيه بياباني و نيمه بياباني قرار گرفته و آب و هواي آن گرم وخشك است.
قلعه شهداد
روستاي كوشوك در قديم داراي قلعهاي بوده به نام »شهداد« كه در روستاي كوشوك واقع است .به گفته تاريخ شناسان، قدمت اين كوشك مرتفع به ٧٠٠ سال پيش ميرسد به طوري كه اگر ٣٠ سانتي متر خاك داخل اين قلعه را در بياوريم به انواع و اقسام ظروفهاي سفالي فرسودهاي دست مييابيم كه با نقش و نگارههاي عجيب نقاشي شدهاند اما متاسفانه اين قلعه تاريخي از بين رفته و فقط آثارش به جا مانده است.
مسجد تاريخي كوشوك
اين مسجد در قسمت شرقي كوشوك در مسير گهجن كوشوك واقع است و با قدمتي ٣٥٠ ساله توسط شخص مذهبي به نام كرمبيك ساخته شده است و جنس ساختماني آن از خشت و گل است و ٩ بار در طول زمان توسط اهالي روستا مرمت شده است. درختان كنار و نخل اطراف و انجير معابد داخل محوطه مسجد نماي زيبايي را خلق كرده است
آبشار آبند ساربوك
واقع است. اين آبشار به دليل كمي بارش در منطقه فصلي بوده و بيشتر در فصول بارش جريان قصرقندو ٤٥ كيلومتري مسير نيكشهر به دارد. بخش ساربوك در ١٥ كيلومتري شهرستانقصرقند واقع است. در ٥ كيلومتري شمال غرب ساربوك كوه »آبند« واقع شده است كه داراي مناظر و آبشارهاي زيبا و دلانگيز است.
ساربوك از شمال به كوه آبند، از جنوب به روستاهاي توكل و كلمت و رودخانه كاجو منتهي ميشود و از شرق به روستاي لورياني، از غرب به روستاي دزبن منتهي ميشود.
آبشارهاي آبادي گركور، سهاكي، نابئين، آبند به عنوان جاذبههاي گردشگري و از معدود .آبشارهايي هستند كه در حوزه ساربوك قرار دارند.
فاصله اين آبشار تا جاده اصلي در حدود ١٠ كيلومتر است. بخش ساربوك، علاوه بر آثار تاريخي و باستاني، داراي طبيعتي زيباست كه رودخانه، از آن جملهاند. از جاذبههاي گردشگري ساربوك نيز كه از اهميت خاصي برخوردراند ميتوان به آبشار طبيعي آبند، گزدان، سهاكي، گركور، نابئين ،تنك، نداني شيپ، جنگلهاي طبيعي چات سر، لد، مچ جنگل و كمر پشت اشاره كرد.
زمين هاي كشاورزي اين ناحيه به علت قرار گرفتن در حاشيه رودخانه كاجو و وجود خاك بسيار حاصلخيز و هواي مناسب، زمينه را براي كاشت بسياري محصولات كشاورزي باغي و زراعي فراهم كرده است. محصولات متنوعي چون برنج، يونجه، باقلا، شبدر و گوجه فرنگي و محصولات باغي شامل نارنگي، پرتقال، ليمو، انبه، زيتون و خرما در حد عرضه به بازارهاي شهرستان به عمل مي آيد
قلعه بگ
روستاي .از ديگر جاذبههاي گردشگري بخش ساربوك، روستاهاي بزرگ و مهم منطقه هستندحميري، اين روستا يكي از پرجمعيتترين روستاي بخش ساربوك است و از قديم جزء مراكز .بزرگ پر جمعيت منطقه بوده است.
اين روستا در كناره رودخانه كاجو قرار گرفته و همچون ديگر نواحي بخش ساربوك سرسبز و داراي باغهاي مركبات و نخيلات است. در اين روستا، قوم معتبر و كهنسال “هوت” ساكن هستند و .»شاه محمد هوتي« بزرگ اين خاندان از معتبران و مورد اعتماد مردم منطقه و حتي مكران است.
در مورد قبيله »هوت« در بسياري از كتب و مراجع تاريخ بلوچستان قلم فرسايي شده است (تاريخ بلوچستان نوشته راي بهادر هتورام با تلخيص پرفسور اختر سليم، قديم بلوچستان نوشته جي پي اكنون به دليل عدم دسترسي به جاده مناسب و آبگرفتگي اين جاده دسترسي در مواقع .(تيت .سيلابي رودخانه كاجو، اين روستا امكان دسترسي را به ساير نواحي از دست ميدهد
مردم اين روستا به روستاهاي جديدالاحداث آن سوي رود كاجو و در كنار جاده آسفالته نيكشهر به قصرقند احداث شدهاند، مهاجرت كردهاند و بيشتر سكنه روستاهاي دزبن حاجي آباد، ميرآباد و خود روستاي دز بن از حميري و كلمت به آن روستاها مهاجرت كردهاند. در غرب روستاي حميري روستاي جديد الاحداث چندوكان واقع شده است كه بيشتر جمعيت آن را مهاجران تشكيل ميدهند.
در غرب اين روستا، كوه »گت« واقع شده است. كوه گت از شمال به دشت سيتل كه محل سكونت و چراگاه طايفه سلاح زهي محدود است و در غرب روستاي چندوكان است و از جنوب اين كوه مشرف بر دره رود كاجو كه مسير تاريخي تردد بين قصرقند، نيكشهر (گه) به دشتياري و بندرگاه تيس بوده است.
كوه »گت« كوهي است كه به كوههاي ديگر متصل نيست و به به شكل چهار ضلعي است كه در بالاي كوه سطح صاف و مسطحي است. از بالاي كوه مشرف بر تمامي دره قصرقند از پاسك تا مواصلاتي بين دشتياري و تيس به حميري است و از جنوب اين كوه تا دور دستها به مسيرقصرقند مشرف است و از سوي ديگر اين كوه در سر راه قديم اتصال قصرقند به نيكشهر (گه) قرار دارد.
در روي سطح كوه، استحكامات و قلعهاي ساخته شده است كه از نظر معماري متعلق به دوره اسلامي است. در كنار قلعه، آب انبار بزرگي وجود دارد كه از آجر و ساروج ساخته شده است و كانالي آجري كه آب جاري و روان آبها را به داخل آب انبار بزرگ هدايت ميكند دو رشته مسيل بر روي كوه جريان دارند بر روي يكي از مسيلها كه در كنار آب انبار و در ضلع شمالي قلعه قرار دارد.
بقاياي آب بندي قطور و از جنس سنگ و ساروج هنوز وجود دارد كه محل ذخيره آب سكنه بوده است. در ضلع شمالي زمين مسطح روي كوه بقايا و آثار اتاقها و خانه هاي زيادي به چشم ميخورد. كوه باستاني گت كه در قسمت غرب روستاي چندوكان با ارتفاعي تقريبا ٧٥٠ متري اما متمايز از ساير كوهاي ايران و حتي جهان و پهناي قله آن به طول تقريبا ٦٥٠ متر،كم و بيش و عرض به وسعت ٤٠٠ متر و نشانه هاي زندگي و حيات در زمان حمله چنگيزخان مغول است و هنوز تكه هاي كوزه سفالي به فراواني مي توان يافت
سطح زمين پوشيده از سفالهاي لعابدار رنگي متعلق به دوره اسلامي و خصوصا سلجوقي است .خود كوه به شكلي است كه امكان صعود به بالاي كوه عملا در صورت وجود مدافعين امكان ناپذير است. سطح چهار ضلعي كوه از سه طرف به وسيله ديوارهايي از سنگ سخت به ارتفاع حداقل ٩ متر احاطه شده است و در ضلع جنوبي ديواره به ارتفاع حداقل در يك ٢ متر و در ساير جاها به بين ٥ الي ١١ متر است و تقريبا سطح كوه از چهار طرف به شكل طبيعي محصور شده است و در ضلع شرقي آثار و بقاياي پلكان سنگي به چشم ميخورد كه بخش زيادي از آن تخريب شده است و براي تردد از آن استفاده شده است بر روي كوه در امتداد تمام ضلع جنوبي سنگر بزرگ ساخته .شده است كه امكان صعود را از هر مهاجمي سلب ميكند
بر اساس روايات محلي اين قلعه پس از حمله مغول به مكران، متروكه شده و داستاني را از واقعه حمله مغول به اين مناطق نقل ميكنند به اين صورت كه گويا در دوره حمله مغول به مكران در پي پيشروي آنان به داخل مكران، مردم بگ و اطراف به بالاي كوه و قلعه گت كه براي چنين مواقعي ساخته و تجهيز شده بود، پناه ميبرند، مغولان مدتها به محاصره قلعه اقدام ميكنند اما به علت وجود آذوقه كافي و منابع آبي در بالاي كوه، محاصره تداوم مييابد پس از طولاني شدن محاصره به مدت چند ماه سرانجام، يك مرد از اهل قلعه با گذر از حلقه محاصره به رود كاجو كه cat اسبله ماهي يا گربه ماهي)در چند صد متري پاي كوه جريان دارد، رفته و با شكار ماهي توند كه از گونههاي بومي رود كاجو است به بالاي قلعه بازميگردد و روز بعد اهالي قلعه با پرتاب اين ماهيها به پايين، محاصره كنندگان گمان ميكنند كه محصورين داراي ذخيره كافي از آب و غذا هستند كه به پروش ماهي پرداخته اند و بدين ترتيب از تسليم اهل قلعه نااميد شده و .دست از محاصره بر ميدارند
هماكنون نيز آثار و بقاياي اردوگاهي بزرگ در پاي كوه و در ضلع شمال غربي كوه و كنار رود محلي آبند وجود دارد
گفته ميشود مغولان تمامي منطقه را به تصرف در ميآورند و به پيشروي خود ادامه داده تا پيرسهراب و دشتياري و در محل روستاي فعلي تركاني از توابع پيرسهراب و در مسير جاده قديم پيرسهراب به چابهار متوقف ميشوند و وجه تسميه اين روستا نيز به سبب اطراق مغولان به تركاني مشهور ميشود البته در بين بلوچها، ترك و مغول يكي برشمرده مي شوند
